کتابخانه مجلس
|
| |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | ۱۲۹۱ش |
| کاربری | کتابخانه • موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی |
| مکان | تهران |
| نام‌های دیگر | کتابخانه مجلس شورای اسلامی • کتابخانه مجلس |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | کتاب‌های خطی و چاپی • نشریات • اسناد تاریخی و ملی • عکس‌های تاریخی • سالن مطالعه و موزه اشیاء |
| معماری | |
| وبگاه | |
کتابخانه مجلس با نام کامل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی مؤسسه‌ای آموزشی، پژوهشی، علمی و خدماتی است که زیر نظر مجلس شورای اسلامی ایران قرار دارد. این کتابخانه در سال ۱۲۹۱ش، با هدف ارتقای سطح علمی و اطلاعاتی نمایندگان مجلس در ساختمان قدیم مجلس شورای ملی راه‌اندازی شد. با رشد و توسعه کتابخانه و افزایش مجموعه‌ها و منابع، ساختمان آن نیز تغییر کرد.
از سال ۱۳۷۵ش، این کتابخانه با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» فعالیت می‌کند که شامل کتابخانه‌های شماره یک و دو مجلس شورای اسلامی و موزه می‌شود. فعالیت‌های پژوهشی و انتشاراتی آن نیز از سال ۱۳۷۵ش آغاز شده و آثار مختلفی انتشار یافته است. در ساختار جدید تحقیقاتی، معاونت پژوهش کتابخانه مجلس و گروه‌های پنجگانه علمی در آن شکل گرفت.
تاریخچه تأسیس
کتابخانه مجلس ایران با کتاب‌های خریداری‌شده و اهدایی در سال ۱۲۹۱ش در قسمت شرقیِ حوض‌خانه عمارت قدیم مجلس شورای ملی، برای مراجعه و استفاده نمایندگان راه‌اندازی شد، اما ایده اولیه آن به آغاز مشروطه برمی‌گردد. پس از انقلاب مشروطه و تأسیس مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۵ش، عده‌ای از نمایندگان به فکر ایجاد کتابخانه‌ای برای مجلس افتادند تا نمایندگان را از جهت علمی و اطلاعاتی تغذیه کند.
نقطه شروع شکل‌گیری کتابخانه مجلس، به‌دستور مرتضی‌قلی‌خان هدایت(صنیع‌الدوله)، نخستین رئیس مجلس در سال ۱۲۸۵ش برای خرید چندین جلد کتاب حقوقی برای مجلس بود. اما تأسیس رسمی این کتابخانه به دوره دوم مجلس شورای ملی و تلاش‌های ارباب کیخسرو شاهرخ، نماینده اقلیت دینی زرتشتیان، برمی‌گردد؛ در ماده ۱۳۵ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی، مصوب ۱۸ دی ۱۲۸۷ش «دایره کتابخانه» به عنوان یکی از بخش‌های «شعبه اداری» مجلس نام برده می‌شود. پس از آن نیز ماده ۹ و مواد ۶۳-۶۹ در ارتباط با کتابخانه مجلس به تصویب رسید. درباره کتابخانه مجلس و تاریخچه آن یادداشت‌هایی وجود دارد که مهم‌ترین آنها یادداشت‌های ارباب کیخسرو شاهرخ درباره تاسیس و خرید کتاب برای کتابخانه است.
نام کتابخانه
با تصویب اساسنامه جدید کتابخانه مجلس در ۵ دی ۱۳۷۵ش، کتابخانه با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» تحت نظارت هیأت امنایی شروع به‌کار کرد. این مرکز فرهنگی که کتابخانه‌های شماره یک و دو مجلس شورای اسلامی را شامل می‌شود با مجموعه‌های خود همچون کتب و رسائل خطی، چاپی سنگی، اسناد تاریخی و ملی، عکس‌های تاریخی، اسناد مکتوب، دیداری و شنیداری داخلی و بین‌المللی، نشریات و نیز اشیاء موزه‌ای، پاسخگوی پژوهش‌گران و مراجعه‌کنندگان است. همچنین با تجهیز این کتابخانه به دستگاه‌های پیشرفته اسکن کتاب، از آنها فایل‌های پشتیبان تهیه می‌شود و این تصاویر در کتابخانه دیجیتال قابل استفاده و دانلود است.
مجموعه نسخ خطی کتابخانه مجلس یکی از غنی‌ترین مجموعه‌ها در حوزه میراث مکتوب اسلامی و ایرانی و مورد توجه محققان داخلی و خارجی است. شمار نسخه‌های خطی در گنجینه کتابخانه مجلس به بیش از ۲۸ هزار جلد می‌رسد. ساختمان کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در تهران، ضلع جنوب شرقی میدان بهارستان قرار دارد.
ساختمان کتابخانه
پس از تاسیس کتابخانه در عمارت قدیم مجلس شورای ملی، ساختمان کتابخانه چندین‌بار تغییر کرد. مجلس در دوره پنجم در سال ۱۳۰۲ش، باغ عزیزالسلطان (بهارستان) و عمارت‌های آن را به مبلغ ۲۰ هزار تومان خریداری نمود. به پیشنهاد سید حسن مدرس یکی از عمارت‌های باغ در سمت شرقی مجلس برای کتابخانه در نظر گرفته شد و کتاب‌ها از کاخ بهارستان به این ساختمان جدید منتقل گردید. در سال ۱۳۰۴ش، کتابخانه مجلس به عنوان اولین کتابخانه رسمی و دولتی بازگشایی شد.
با رشد و توسعه کتابخانه و افزایش مجموعه‌ها، منابع و مخازن آن، ساختمانی که در حال حاضر کتابخانه مرکزی(شماره ۱) در آن قرار دارد، در ۱۷ بهمن ماه ۱۳۴۱ش افتتاح شد. همچنین در سال ۱۳۶۲ش، کتابخانه مجلس سنای سابق با عنوان کتابخانه شماره ۲ که اینک کتابخانه ایرانشناسی نام دارد، زیر نظر کتابخانه مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. ساخت کتابخانه جدید برای مجلس در اردیبهشت ۱۳۹۰ش آغاز گردید. پروژه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد در مساحتی به متراژ ۵۹۵۰۰ متر مربع در نظر گرفته شده است. مخازن ساختمان جدید کتابخانه مجلس شورای اسلامی ظرفیت ۲.۵ میلیون جلد کتاب را دارد.
گروه‌های علمی
فعالیت‌های پژوهشی و انتشاراتی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، از سال ۱۳۷۵ش آغاز شده و آثار مختلفی در حوزه‌های مرتبط انتشار یافته است. با ایجاد ساختار جدید تحقیقاتی، معاونت پژوهش کتابخانه مجلس و گروه‌های پنجگانه علمی در آن شکل گرفت.
این گروه‌ها عبارت است از:
- گروه مطالعات پارلمانی: این گروه، در حوزه مطالعات پارلمانی و تحقیقات مربوط به تاریخ مجلس به فعالیت مشغول است.
- گروه مطالعات اسلام‌شناسی: این گروه نیز، به معرفی و ترجمه آثاری می‌پردازد که در غرب و یا در جهان اسلام، به معرفی اسلام از دیدگاه‌های مختلف پرداخته‌اند.
- گروه مطالعات اسنادی و موزه‌ای: فعالیت‌های این گروه در حوزه بازخوانی و معرفی اسناد پارلمانی موجود در گنجینه اسناد کتابخانه مجلس و تحلیل محتوایی این اسناد، تعریف شده است.
- گروه مطالعات ایرانشناسی: فعالیت‌های این گروه، ناظر به معرفی و ترجمه آثار لاتین و... مربوط به ایران و شناخت آن از جهات تاریخی، فرهنگی، مردم‌شناسی و مانند آن از دیدگاه دیگران است.
- گروه تحقیق و تصحیح متون: کار این گروه، مدیریت و ساماندهی فعالیت‌های مربوط به حوزه تصحیح متون، متن‌پژوهی، نسخه‌شناسی، فهرست‌نگاری و.. است.
پانویس
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۴.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه موزه مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ططری، ، ص۱۷.
- ↑ ططری، ، ص۱۷؛ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۳.
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۳-۲۱۴.
- ↑ رجوع کنید به: شعبانی، «تاریخ کتابخانه مجلس شورای از لابلای یادداشت‌ها، اسناد و خطابه‌های ارباب کیخسرو شاهرخ»، ص۴۷.
- ↑ ، وبگاه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، خبرگزاری کتاب ایران.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه ریاست فعلی کتابخانه برعهده غلامرضا قاسمیان است.کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۴.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۵.
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۵.
- ↑ شعبانی، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، ص۲۱۵.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ↑ ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
منابع
- ، وبگاه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۸ خرداد ۱۴۰۰ش.
- ، خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ درج مطلب: دوشنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۸ خرداد ۱۴۰۰ش.
- ، وبگاه موزه مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۸ خرداد ۱۴۰۰ش.
- ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۰ش.
- شعبانی، احمد، «تاریخ کتابخانه مجلس شورای از لابلای یادداشت‌ها، اسناد و خطابه‌های ارباب کیخسرو شاهرخ»، در مجموعه مقالات سمینار هفتادمین سال افتتاح رسمی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به کوشش فدائی عراقی، غلامرضا، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، اسفند ۱۳۷۵ش.
- شعبانی، احمد، «سالشمار تاریخ کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، در مجموعه مقالات سمینار هفتادمین سال افتتاح رسمی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به کوشش غلامرضا فدائی عراقی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، اسفند ۱۳۷۵ش.
- صادقی، کمال، «آخرین وضعیت پروژه ۶۶ میلیاردی ساختمان جدید کتابخانه مجلس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۴ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۷ خرداد ۱۴۰۰ش.
- ططری، علی، ، روزنامه ایران، ۴ بهمن ۱۳۹۷ش.
- ، وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ش.
پیوند به بیرون
- .